V. YAZIR

 

            Reşided-din’deki Türkler’in destani tarihinde Dib-Yavku’nun beğleri arasında Alay, oğlu Bulan ve hatta Dib Cenkşü ve oğlu Dürkeş’in bu boydan olduğu bildiriliyor. Yine orada Oğuzlar’ın dağılışı ve Şah-Melik’in bozgunluğu esnasında Yazır’dan bir bey ile Ali Han oğullarının Yazır yöresine gittikleri ve Hisar-Tak’da yurt tuttukları ve onların oğullarının ve neslinin el’an orada yaşadığı bildirilir. Fakat biz Yazırlar’ı Horasan’da ancak 555 (1160) yılında görüyoruz.

 

            Yazırlar’ın kendi adları ile anılan yurtları Nesa şehrinin batısında bulunuyordu. Buradaki bir kasaba da Yazır adını aldı. Burası XIV. yüzyılın birinci yarısında orta derecede bir şehirdi. Yazırlar, Sancar’ın devletine son veren Oğuz kümesine dâhil değillerdi. Bunlar ilk önce Mangışlak’tan Balhan’a inmişler ve oradan da buraya gelmişlerdi.

 

            Moğol devrinden sonra bu Yazırlar’a Kara-Daş (Taş) lı denilmişti. Bunlar Şah Abbas zamanında diğer bazı Türkmen oymakları gibi, Safevi hâkimiyetini kabul ettiler. 1038 (1628-1629) yılında Kara Daşlılar’ın başında Rahman Kulu Sultan bulunuyordu. Fakat Rahman Kulu Sultan aynı yılda Harizm hükümdarı İsfendiyar Han ve kardeşi Müellif Ebü’l-Gazi ile birleşerek Safeviler’den yüz çevirmiş ise de bunlar Safevi kuvvetleri karşısında başarı gösterememişlerdir.

 

            Yazırlar, görüldüğü üzere, adeta müstakil bir kavim gibi XII. yüzyıldan XVII. yüzyıla kadar Horasan’da varlıklarını muhafaza ederek yaşamışlardır. Bu böyle olmakla beraber onlar Anadolu’nun fetih ve iskânında da oldukça mühim bir rol oynamışlardır. XVI. yüzyılda bu ülkede 24 Yazır adlı köy görüldüğü gibi, onlara mensup bazı oymaklar da vardı. Bu oymakların Dulkadırlı eli ile Hamid, Teke ve Ankara sancaklarında yaşamakta oldukları görülür.

 

            1- Dulkadırlı :

            Bu el arasında Yazırlar, Karacalu, öteki adı ile Anamuslu boyu obaları arasında görülüyor. Bu husus Yazırlar ve Karacalu boyu arasında bir akrabalığın varlığı ile ilgili olmalıdır.

 

            2- Boz-Ok:

 

            Boz-Ok sancağındaki Yazır obaları da küçük olup, bunlardan biri 29 öteki 51 vergi evine sahiptir.

 

            3- Hamid Sancağı:

 

            Bu sancakta Yazır adlı üç köy olduğu görülmüştü. Aynı devirde bu sancakta yaşayan Yazırlar 95 vergi evinden müteşekkildir ve Ali Fahreddin adlı bir oymağa bağlı bulunmaktadır.

 

            4- Teke Sancağı:

 

            Teke sancağında Yazır obası sarı ve kara sıfatları ile iki kola ayrılmıştır. Ayrıca Öz-kent adlı bir köyde bu oymağın diğer bir kolu yaşamaktadır. Bütün bunlar hem Teke sancağında hem de, Hamid sancağında oldukça mühim bir Yazır topluluğunun yerleşmiş olduğunu göstermektedir.

 

            5- Ankara:

 

            Bu sancaktaki Yörük topluluğu arasında yaşayan Yazırlar da küçük bir oymaktır. 42 vergi evi kadar olan bu oymak Çukurcak adlı bir köyde oturmakta idi.