XII. KARKIN

 

            Karkınlar, Kaşgarlı’nın bazı hususlarda diğer boylara uymadıkları ve Halac şeklinde ayrı bir ad taşıdıklarını söyleyerek listesine almadığı iki boydan biri görünüyor. Fakat bu husus ne olursa olsun Karkın boyu Oğuzlar’ın tarihinde mühim rol oynamış bir teşekküldür. XVI. yüzyılda Anadolu’da boya ait 62 yer adı tesbit edilmiştir ki, bunlar ile Karkın boyu, listede beşinci sırada yer almıştır. Bu boy defterlerde Karkın’dan başka, Garkın, Karkun ve Kargun gibi imlalarla yazılıyor.

 

            XVI. yüzyılda Anadolu’daki Karkın oymakları başlıca Haleb Türkmenleri, Boz-Ulus, Dulkadırlı Ulusu ve Hamid (İsparta) sancağında yaşamaktadır.

 

            1- Haleb Türkmenleri:

 

            Haleb Türkmenleri arasındaki Karkın oymağı 193, 71 ve 41 vergi nüfusu olmak üzere üç kola ayrılmıştır. Bunlardan sonuncu kolun Deveciler adını taşıdığı da kaydedilmiştir. 978 (1570) tarihinde bu oymağın asıl büyük kolunun Ayıntab ve Rum-Kale taraflarında yaşamakta olduğu görülüyor. XVII. yüzyılın ortalarına doğru Karkınlar, oturak Karkın, Göçer-Karkın olmak üzere, hayat tarzına göre, iki kısma ayrılmıştır. Bahsedilen devirde Göçer-Karkınlar 218 vergi evine sahip bulunmaktadır. Oturak-Karkınlar ise 74 evli, 23 bekârdan müteşekkildir. Bunlardan başka 6 evli küçük bir Karkın oymağı Haleb şehrinde, üç evlik küçük bir Karkın zümresi de ivegi oymağına ait bir köyde yerleşmiştir. 11 evlik diğer bir Karkın zümresinin de Şam vilayetinde Aralık-Evi adını taşıyan bir yerde yaşadığı bildiriliyor.

 

            2- Boz-Ulus:

 

            Boz-Ulus’taki Karkın oymağı da üç kol halinde olup, ikisi asıl Boz-Ulus topluluğunda, biri de onun Dulkadırlı teşekkülleri kümesinde bulunmaktadır.

 

            3- Dulkadırlı:

 

            Bu il arasındaki Karkın oymağı Haleb Türkmenleri arasındaki Karkınlar’dan nüfusça biraz daha kalabalıktır. Fakat bu Karkın oymağı toplu bir halde değil, dağınık bir durumda bulunmaktadır. Bu oymağın kollarından en büyüğü, Dulkadırlı elinin oymaklarından biri olan Dokuz, diğer adı ile Bişanlu boyunun bir obasını meydana getirmiştir. Bu oba, boyun diğer birçok obaları gibi güneydeki Kargılık yöresinde yaşamakta idi. Dokuz boyu arasında Karkın adlı bir obanın bulunması da iki teşekkül arasındaki kabilevi bir akrabalıkla ilgili olabilir. Dulkadırlı-eli içindeki Karkın oymağının bir kolu da Dede-Kargın adındaki bir Şeyh’in, Göksun’da bulunan zaviyesine hizmet etmektedir. Bu Dede-Kargın’ın XIII. yüzyılda yaşamış olması mümkündür. Hacı Bektaş-ı Veli Vilayetnamesi’ne göre Hacı Bektaş-ı Veli Boz-Ok’ta Türkmen içinde Kır-Şehir’e giderken kerametine şahit olduğu Hacı İbrahim adlı bir çobanı erenlik mertebesine eriştirerek onu Boz-Ok ve Üç-Ok arasına gönderiyor. Hacı İbrahim, Boz-Ok ve Üç-Ok arasında ünlü bir Şeyh olarak tanındı. Bu tarikat adamının Niğdeli Kadı Ahmed’te geçen Niğde yöresindeki İbrahim Hacı her halde bir başkasıdır. Yine Vilayetname’ye göre Hacı İbrahim’in ölümünden sonra Dede-Kargın oğulları ile Hacı İbrahim’in oğulları arasında geyik derisi tac giymek üzerinde anlaşmazlık çıkmış en sonunda Dede Kargın oğulları davayı kazanarak geyik derisinden tac giymek onların ve müridlerinin hakkı sayılmıştır. İşte Göksun’da zaviyesi olan Dede-Kargın bu Dede Kargın olacaktır. Fakat mezarının nerede olduğu hakkında herhangi bir kayda rast gelinmedi. Fazla olarak Birecik yöresinde ve Mardin’in güneyinde de Dede-Kargın adlı köyler görülmektedir.

 

            4- Çukur-Ova:

 

            Tarsus bölgesinde yaşayan ünlü Kusun boyu arasında da 24 evlik Karkın adlı bir oba bulunduğu gibi, Adana’nın kuzeyinde yurt tutmuş olan Dündarlu boyu arasında da bu adda bir oba görülmektedir.

 

            5- İç-İl:

 

            II.Beyazid devrinde Silifke yöresinde, büyük Boz-Doğan boyunun obaları arasında 48 vergi nüfuslu Karkın adlı bir oba da yaşamakta idi.

 

            6- Hamid ve Teke Sancakları:

 

            Hamid sancağının Eğirdir yöresinde oturan Yörükler arasında 250 vergi nüfuslu bir Karkın oymağı vardır. Fakat bu Karkın oymağı bu yöredeki büyük Karamanlı boyuna bağlı gösteriliyor.

 

            Yine XVI. yüzyılda aynı adda bir oymağın da Teke’de yaşadığı görülür.

 

            1102 (1691) yılında Rakka eyaletinde yerleştirilen Beğ-Dili obaları arasında Karkın adlı bir obanın da adı geçiyor. Bu yukarıda bahsedilen Göçer-Karkınlar olabilir. Seyyah Niebuhr, Ayıntab bölgesinde olmak üzere, Dede-Karkın (Dade-Kirkan) adlı bir oymağın adını zikreder.