F. OĞUZ BOYLARI

 

I. KAYI

 

            Kayı boyu, görüldüğü üzere, Reşided-din’in listesinde en başta yer almıştır. Bu liste Oğuz boylarının, islamiyetten önceye ait tarihlerdeki siyasi ve içtimai mevkileri esas alınarak yapılmış olduğundan Kayılar’ın listenin başında yer almaları, onların bu bakımlardan (siyasi ve içtimai mevki itibariyle) Oğuzlar’ın en mühim ve en asil boyu sayıldığını gösterir. Nitekim Kayılar, Oğuz Hükümdarlarını çıkaran 5 boyun başında zikredildiği gibi, Yine Reşided-din’in Oğuzlar’ın tarihi bölümünde bir Oğuz Yabgu sülalesi de bu boya mensup gösterilir. Muhakkak ki Kayılar, Oğuzlar’ın en eski, en köklü ve en şerefli boylarından biri idi. Kayı oymakları, Avşar, Bayat ve diğer birçok boyun aksine olarak, Yörükler arasında, yani Anadolu’nun orta ve batı taraflarında bulunmaktadır. Bunları yaşadıkları bölgelere göre tetkik edecek olursak.

 

            1. At Çeken: Konya bölgesinde Kayı oymağı, At-Çeken topluluğuna mensup olup, Larende (bugün Karaman) kasabasının doğu ve Ereğili’nin güneyindeki toprakları kaplayan Bayburt kazasında yaşamaktadır.

 

            2. Ankara: Ankara sancağında, Kayı adlı 4 yer adı olmasına rağmen nüfusu çok bir kayı oymağı yoktur. Bu ada Ankara Yörükleri arasında pek küçük bir oymak vardır ki bu da Kayıcık adlı bir köyde yaşamaktadır. Bu Kayıcık köyü Ankara ili Ayaş arasındaki, Murtaza-Abad kazasına bağlı Kayıcık köyü olsa gerektir.

 

            3. Hamid (Isparta): XVI. yüzyılda bir Kayı oymağı da Hamid sancağının Eğirdir kazasında yaşamaktadır.

 

            4. Denizli: XVI. yüzyılda en büyük Kayı oymağı Denizli’nin kuzeyinde yaşamaktadır.

 

            5. Menteşe: İkinci kalabalık kayı teşekkülü de bu sancakda yaşıyor. Bu Kayı teşekkülü, adı geçen sancağın Köyceğiz-Ayasuluğ (Selçuk) arasındaki köylerinde oturmaktadır.

 

            6. Saru-Han: XVI. yüzyılın ortalarına ait bir vesikadan bu adda bir oymağın Çoban oymağı ile Karaman-Kayası denilen yerde yaşadıkları anlaşılıyor.

 

            7. Kara-Hisar (Afyon): Yine başka bir vesikadan bu boya mensup bir oymağın da Kara-Hisar sancağının Sandıklı kazasında yaşadığı görülüyor.

 

            8. Sis (Kozan) Anadolu’daki sonuncu Kayı teşekkülü Sis (Kozan) sancağı oymakları arasında görülmektedir. 29 evden ibaret olan bu küçük Kayı oymağı Kutlu Beğ-Hacılu adlı bir teşekküle tabi olunmaktadır. Defterlerde bu Kutlu Beğ-Hacılu teşekkülü aynı sancaktaki Avşar, Kavurgalı, Ayru-Damlu, Savcı Hacılu adlı büyük teşekküller gibi, taife kelimesi ile anılmakta ise de nüfusu pek az olup, ancak 42 vergi evidir.

 

            9. Hazar-ötesi Türkmenleri:

 

            Kayılar’dan bir kol da batıya göç etmeyerek Hazar-ötesi Türkmenleri arasında kalmıştır. Kayılar Etmek ve Gürgen ırmakları boylarında yaşayan Göklen topluluğuna mensup bulunuyor.